Dịch vị là gì? Đặc tính của dịch vị

1. Dịch vị là gì?

Dịch vị là một hỗn hợp các chất lỏng được tiết ra từ các tuyến nằm trong niêm mạc dạ dày. Trung bình mỗi ngày, cơ thể bài tiết từ 1-2,5 lít dịch vị. Đây là một dung dịch trong suốt, không màu và có tính chất hơi sánh, với hai thành phần chính là acid clohydric (HCl) và enzym pepsin.

Trong dịch vị, acid clohydric tồn tại dưới hai dạng là dạng tự do và dạng kết hợp với protein. Nồng độ của HCl rất cao, khoảng 150 mmol/lít, với độ pH thấp từ 1,5-2,5, tạo môi trường acid mạnh giúp tiêu hóa thức ăn hiệu quả. Enzym pepsin trong dịch vị đóng vai trò quan trọng trong việc phân giải protein thành các polypeptide – các chuỗi dài của amino acid, dễ tiêu hóa hơn trong các bước tiếp theo của quá trình tiêu hóa.

Dịch vị chủ yếu được tiết ra từ các tuyến nằm ở niêm mạc vùng thân và đáy dạ dày. Chúng có thể được chia làm hai nhóm tuyến: tuyến ở vùng tâm vị và môn vị với vai trò bài tiết chất nhầy, và tuyến ở vùng thận là tuyến tiêu hóa chính của dạ dày, nơi chứa các tế bào tiết ra các enzym và acid cần thiết cho quá trình tiêu hóa.

Dịch vị là một hỗn hợp các chất lỏng được tiết ra từ các tuyến nằm trong niêm mạc dạ dày. 

2. Sự bài tiết và vai trò của nhóm Enzym tiêu hoá

Dịch vị chứa nhiều enzym tiêu hóa, trong đó quan trọng nhất là pepsin, lipase và chymosin.

• Pepsin: Đây là enzym chính trong dịch vị, có nhiệm vụ thủy phân protein thành các chuỗi polypeptide nhỏ hơn. Pepsin hoạt động mạnh nhất ở môi trường có độ pH từ 2-3 và đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa khoảng 10-20% protein có trong thức ăn.

• Lipase dịch vị: Enzym này có khả năng tiêu hóa lipid, phân giải triglycerid – dạng lipid chính trong thức ăn, thành glycerol và acid béo. Dù lipase trong dịch vị yếu hơn lipase từ tụy, nó vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc phân giải lipid đã được nhũ tương hóa trước đó.

• Chymosin: Đây là enzym tiêu hóa sữa, đặc biệt quan trọng với trẻ sơ sinh. Chymosin giúp phân giải caseinogen, một loại protein trong sữa, tạo thành casein để được tiêu hóa bởi pepsin sau đó.

Bên cạnh đó, acid clohydric (HCl) tuy không phải là enzym nhưng có vai trò vô cùng quan trọng. HCl giúp tạo ra môi trường acid mạnh để kích hoạt pepsinogen thành pepsin, đồng thời tiêu diệt các vi khuẩn có hại trong thức ăn.

3. Đặc tính của dịch vị

Dịch vị có một số đặc tính cơ bản giúp duy trì hiệu quả hoạt động của hệ tiêu hóa, đồng thời bảo vệ cơ thể trước các yếu tố gây hại từ môi trường bên ngoài.

• Màu sắc: Dịch vị thông thường trong suốt và không màu. Tuy nhiên, nếu dịch vị có màu đỏ hoặc nâu đen, đó có thể là dấu hiệu của tổn thương niêm mạc dạ dày như viêm loét hoặc xuất huyết. Màu sắc bất thường của dịch vị cần được kiểm tra kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân chính xác.

• Mùi: Dịch vị thường có mùi hăng nhẹ. Nếu có mùi hôi chua hoặc mùi nồng như phân, đó có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn hoặc các bệnh lý nghiêm trọng ở dạ dày và ruột.

• Thể tích: Dịch vị tiết ra trung bình khoảng 50ml/giờ khi cơ thể ở trạng thái nhịn đói. Tuy nhiên, nếu thể tích dịch vị tiết ra quá nhiều hoặc quá ít, có thể đó là dấu hiệu của các bệnh lý liên quan đến chức năng tiêu hóa của dạ dày.

• Độ nhầy: Dịch vị có chứa chất nhầy giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi sự tấn công của acid. Độ nhầy gia tăng bất thường có thể do viêm niêm mạc hoặc các vấn đề tiêu hóa khác.

4. Các giai đoạn bài tiết dịch vị

Lượng dịch vị tiết ra trong giai đoạn dạ dày chiếm 70%.

Quá trình bài tiết dịch vị được điều hòa thông qua ba giai đoạn chính:

• Giai đoạn đầu (trước khi thức ăn vào dạ dày): Quá trình bài tiết dịch vị bắt đầu ngay khi chúng ta ngửi, nhìn hoặc nghĩ đến thức ăn. Khoảng 20% lượng dịch vị của cả bữa ăn được tiết ra trong giai đoạn này. Đây là giai đoạn chịu sự chi phối của các phản xạ không điều kiện, cũng như phản xạ có điều kiện thông qua dây thần kinh X.

• Giai đoạn dạ dày: Khi thức ăn đã vào dạ dày, các tín hiệu từ dạ dày kích hoạt sự tiết dịch vị thông qua các phản xạ thần kinh và hormone gastrin. Lượng dịch vị tiết ra trong giai đoạn này chiếm 70% dịch vị toàn bữa ăn, và quá trình này diễn ra liên tục suốt thời gian thức ăn còn trong dạ dày.

• Giai đoạn ruột: Khi thức ăn chuyển từ dạ dày xuống ruột non, tá tràng sẽ tiết ra một lượng nhỏ gastrin, kích thích tuyến dạ dày tiếp tục bài tiết dịch vị. Tuy nhiên, lượng dịch vị trong giai đoạn này chỉ chiếm 10% tổng lượng dịch vị tiết ra trong cả bữa ăn.

Ba giai đoạn này hoạt động đồng bộ để đảm bảo quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra hiệu quả từ khi thức ăn chuẩn bị vào dạ dày cho đến khi được xử lý trong ruột.

Hiểu rõ đặc tính và cơ chế bài tiết dịch vị sẽ giúp bạn nắm rõ hơn về vai trò của hệ tiêu hóa trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Mong rằng bài viết trên đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích để khỏe mạnh hơn mỗi ngày.